قرآن و اصول ارتباطات اجتماعی

چکیده خداوند انسان را اجتماعی آفریده است و انسان براساس مقتضای فطرتش، سعی در برقراری ارتباط با دیگران دارد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی «دیدگاه قرآن در باره ارتباطات اجتماعی» بوده که تلاش شد تا با تکیه بر مدلی هنجاری و با استفاده از آموزه های قرآنی و یاری گرفتن از سایر منابع به دیدگاه روشنی نزدیک شویم. در این تحقیق ارتباطات میان فردی و اجتماعی انسان بنابرآموزه های قرآنی، از عصر پیدایش آن تا تحقق عملی آیات قرآن و در محدوده جغرافیایی انسانی و امتهایی که در قرآن از آنان یاد شده ، بدون ملاحظه زمان یا مکان و موقعیتی خاص مورد مطالعه قرار گرفته است. اساسی ترین منبع مورد استفاده در این تحقیق، قرآن بوده که به کمک تفاسیر و سایر منابع یاری رسان در فهم قرآن از جمله متون روایی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. در کنار آن از منابع مرتبط به دانش ارتباطات استفاده شده که نقش تعیین کننده ای در فهم مسایل ارتباطی داشته است. براساس آموزه های قرآنی، مهم ترین هدف در فراگرد ارتباطی، به کمال رساندن انسان بوده هر چند برای ارتباطات اجتماعی اهدافی آنی و میانی نیز در نظر گرفته شده است. ارتباطات اجتماعی در عین این که از ماهیتی تعاملی و محبت زا برخوردار بوده، در قالب عناصری چون پیام فرست، پیام و گیرنده، پیام و معنایی که در فراگرد به آن توجه می شود به دیگران منتقل می گردد. این ارتباطات بر پایه اصول ثابت و فراگیری بوده که با تغییر شرایط هویت خود را از دست نمی دهد. اصولی که به آن اشاره می گردد، خردورزی، عدالت ورزی،کرامت، خیر خواهی، حق طلبی، مهرورزی و اصلاح طلبی بوده و انسان بر پایه این اصول، می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. پژوهنده در این مختصر، توفیق یافت تا با استفاده از آموزه های قرآنی، مهارت های کلامی در ارتباطات اجتماعی را در قالب سخنرانی، مصاحبه، گوش دادن، اقناع و صراحت لهجه مورد بررسی قرار دهد؛ هم چنان که در پرتو مهارت های غیر کلامی، حالات مختلف چهره، زبان بدن، فاصله و قلمرو، لمس، محیط، ارتباطات آوایی، زمان و زبان اشیا مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. همچنین تلاش شد تا بنابرآموزه های قرآنی، عوامل آسیب زا به ارتباطات مورد بررسی قرار گیرند. از این رو در عامل محیطی به مواردی چون صدا، سرو صدا و مکان نامناسب اشاره شده و در عامل روانی مهم ترین امور روانی و اخلاقی آسیب زا به ارتباطات اجتماعی از جمله: کبر و غرور، بخل ورزیدن، تحقیر دیگران، تضییع حقوق ، نفاق، منفی نگری، بد خواهی، تمسخر، زشت گویی، خشونت، تند خویی و جهالت پرداخته شده است. همچنین در عامل فرهنگی به تقلید ناپسند و قهرمان سازی، و در عامل فیزیولوژی به اختلال هایی چون لکنت زبان که ناشی از نقصان عملکرد اعضای بدن پیام فرست و یا گیرنده می باشد اشاره شده است. کلید واژه ها: قرآن، اصول، ارتباطات، اجتماعی، مهارت، کلامی، غیر کلامی، آسیب شناسی